مدل توسعه کشورهای تازه صنعتی شرق آسیا و موانع کاربست آن در ایران

موضوع رساله حاضر، بررسی و تبیین علل و عوامل موفقیت مدل توسعه چهار کشور تازه صنعتی شرق آسیا و موانع کاربست آن در ایران است . همانگونه که خواهیم دید موفقیت این کشورها نتیجه عوامل گوناگون و از جمله نقش کلیدی سرمایه داری می باشد. در واقع مدل توسعه این کشورها یعنی صنعتی شدن مبتنی بر گسترش صادرات ، شکلی از توسعه اقتصادی سرمایه دارانه است که در پیوند با اقتصاد سرمایه داری جهانی تکوین و بسط یافت . چنانچه خواهد آمد. سرمایه داری به مثابه یک کل را نمی توان به وجه اقتصادی آن منحصر دانست ، بلکه این نظام متشکل از وجوه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی خاصی است که با یکدیگر هماهنگی و انسجام دارند. عام ترین قانونمندی این نظام را نیز می توان وجود همین پیوند درونی و تلازم میان وجوه مختلف آن دانست . در واقع هر یک از وجوه و ساختهای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و ... سرمایه داری تنها در کنار و در پیوند با وجوه و ساختهای دیگر معنی پیدا می کند. در شرق آسیا محمل های فرهنگی و سیاسی متناسب با ساختهای فرهنگی و سیاسی سرمایه دارانه وجود داشت و در نتیجه وجه اقتصادی سرمایه داری بخوبی پذیرفته و توسعه یافت . در ایران، شرایط فوق فراهم نیست ، یعنی بدلیل حاکمیت یک جهان بینی الهی که متضمن ارزش ها، اصول، نهادها و ساختهای فرهنگی، سیاسی، و اقتصادی خاص خود می باشد، میان وجوه فرهنگی و سیاسی جامعه (خود متاثر از مکتب و ایدئولوژی اسلامی می باشند) با اقتصاد سرمایه داری نوعی ناهماهنگی و عدم تجانش وجود دارد که مانع موفقیت یک الگوی سرمایه دارانه می شود. لذا باید توجه داشت که اثبات و تایید یا نفی نظام سرمایه داری اصولا" خارج از حوزه و موضوع رساله حاضر است و در اینجا تنها به حضور یا فقدان عوامل و شرایط دخیل در توسعه شرق آسیا توجه شده است . شایان ذکر است که در بحث ایران، تنها اساسی ترین موانع موجود مورد مطالعه قرار گرفته و مواردی نظیر رشد بی رویه جمعیت ، ضعف کمی و کیفی نظام آموزشی، سرمایه گذاری اندک در تحقیق و توسعه و ... بدلیل آنکه خود معلول موانع اساسی فوق بشمار می آیند، از حوزه مطالعه کنار گذاشته شده اند.